AFYON’UN KURTULUŞU
Zaferler ayı olarak anılan Ağustos ayındayız. İlimiz Yunan işgalinden bu ayda kurtuldu. Ne yazık ki ilimizde yaşayanların bu zaferin nasıl kazanıldığı hakkında bilgileri ya yok denecek kadar az ya da bir ilkokul öğrencisi seviyesinde olduğuna inanıyorum.
Mondros Mütarekesi sonrasında Osmanlı devleti yenik çıktığı Birinci Dünya Savaşı’ndan galip devletler olan İngiltere, Fransa ve İtalyanlar tarafından paylaşılmıştır. Biz daha ziyade ilimizle olan kısmını Prof. Dr. Ahmet Altıntaş beyin Kuva-yı Milliye Döneminde Afyonkarahisar(1918-19209 kitabından ve verdiği konferanstan yararlanarak anlatmaya çalışacağız.
İlimiz öncelikle demir yollarının kesişme noktasında olduğundan mütareke sonrası ilk olarak İngilizler tarafından 17 Kasım 19198’de işgal edildi. İngilizler Afyon lisesini karargah olarak kullanmaya başladılar. Askerleri Hintli Müslümanlardan oluşuyordu. Bu takiben Fransızlarda 16 Nisan 1919 ‘da 200 kadar askerle işgale geldi. İstasyon binalarına yerleştiler. İtalyanlar durur mu onlarda 3 subay ile 150 den fazla askerle 14 Mayıs 1919 da Askerlik dairesi binalarına yerleştiler. 21 Mayısta asker sayıları 262 ye yükseldi.
Afyon’da önce İngiliz, ardından Fransız ve İtalyanların işgal için kuvvet getirmeleri ilde hoş karşılanmadı. Sivas Kongresi’nde alınan kararlar doğrultusunda Afyon’da ad Müdafa-yı Hukuk Cemiyetinin Afyon şubesi kuruldu.(zaten yapılanma mevcuttu.) Yarbay Bayatlı Arif Bey, 23. Tümen komutanı Yarbay Ömer Lütfü Bey, Müftü Hüseyin Bayık Bey, İsmail Şükrü Hoca, Müderris Dehşetizade Nebil Efendilerde oluşuyordu.
Müdafa-yı Hukuk cemiyeti üyeleri ilk iş olarak halkın moralini yüksek tutmak için İmaret camii’nde bir toplantı yaptılar. Yine Mudafa-yı Hukuk üyeleri Muhasebeci olan Kohen Efendi’nin zararlı faaliyetlerine karşı tedbir aldılar. Halk Sözü gazetesi çıkararak tepkilerini dile getirdiler. Özellikle şehirde yaşayan Rumlar ve diğer azınlıklar Türklere eziyet etmeye başladılar. Buna da bir de Mutasarrıf Anastas’ın davranışları eklenince Afyon yaşanmaz hale geliyordu.
Hoca İsmail Şükrü(çelikay) İzmir’in işgali ardından, Yunanlıların İç Ege’ye yönelmeleri üzerine Ankara ile temasa geçerek 700 silah 600 mücahit ve 120 attan oluşan birliğini kurar. Bu birlik Birinci bölük; Ahmet Bey, İkinci bölük Safter Bey, üçüncü bölük; Şükrü Bey, Dördüncü bölük Nasih Bey komutasında İlipınar Çayırında eğitime başladılar ve yararlı hizmetlerde bulundular. Düzenli ordu kurulunca orduya katıldılar.
Kuvayı Milliye’nin en fedakar çalışanlarından olan posta telgraf çalışanları idi. Özellikle Afyon posta müdürü hadi Bey, çalışanlardan Ali Vasfi Bey’in fedakar çalışmalarını atlamayalım.
Mudafa-yı Hukuk cemiyeti Bolvadin, Sandıklı, Şuhut, Dinar ilçelerinde faaliyetlerde bulundular. İkinci yazıya Savaş alanları ve Taarruzu nasıl yapıldığını anlatacağız. Burada belirtmeden geçemeyeceğim. Bu kadar zor kazanılan savaş sonrasında elde edilen bu vatan topraklarının korunması için tüm Afyonlu bireyler olarak daha uyanık olmalı ve Okul yöneticileri de tatile gelen Afyonkarahisar’ın kurtuluşunu okullar açıldığında Üniversitenin tarih bölümü ile ilişki kurarak öğrencilere geniş bilgiler verilmesini sağlamalıdırlar. Kocatepe’den Selamlar
İbrahim AYAN