Sorunları Erken Tespit Edin, Böbrek Sağlığınızı Koruyun
Kronik böbrek hastalığının dünya çapında yaklaşık 850 milyon insanı etkilediği tahmin ediliyor. Tespit edilmezse ve zamanında tedavi edilmezse Böbrek Yetmezliğine ilerleyebilen bu hastalık ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor.
AFSÜ Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalından Nefrolog Doç. Dr. Sinan Kazan, Böbrek Yetmezliği hakkındaki sorularımızı cevaplandırdı.
Böbrek yetmezliğini nasıl açıklarsınız hocam?
Böbrek yetmezliği, böbreklerin kanı yeterince temizleyememesi, toksin ve fazla sıvıyı vücuttan atamaması durumudur. Bu tablo ilerledikçe vücudun dengesi bozulur ve çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar. Bu durum bazı insanlarda yavaş yavaş, bazılarında aniden gelişebilir.
Böbrek yetmezliğinin nedeni ve belirtileri nelerdir?
En sık görülen sebepleri arasında diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon (yüksek tansiyon), böbrek iltihapları (nefrit), polikistik böbrek hastalığı, uzun süreli ağrı kesici kullanımı, böbreğe giden damarların hastalıkları, prostat büyümesi, taş gibi idrar yolunu tıkayan durumlar, sık yineleyen idrar yolu enfeksiyonları ve ciddi sıvı kaybı olan kusma, ishal, yanıklar gibi durumları sayabiliriz. Bu belirtilerin çoğu erken tespit edildiğinde böbrek yetmezliği kontrol altına alınabilir.
Erken dönemde çoğu zaman belirti vermez. Halk arasında “böbrek sinsidir” şeklinde bir düşünce vardır ve bu doğrudur. İleri aşamalarda halsizlik, çabuk yorulma, çapaklanma, iştahsızlık, bulantı, bacaklarda, göz çevresinde şişlik, idrar miktarında azalma veya artma, gece sık idrara çıkma, kaşıntı, nefes darlığı, konsantrasyon güçlüğü ve yüksek tansiyon gibi şikâyetler görülebilir. Bu belirtiler başka hastalıklarda da görülebileceği için düzenli kontrol önemlidir.
Böbrek yetmezliği nasıl teşhis edilir?
Teşhis oldukça basittir ve genellikle iki temel testle konur. Bunlardan ilki kan testidir ve bu testle kreatinin ve eGFR ölçülür. İdrar testi ile de protein veya kan varlığına bakılır. Gerekirse ultrason da böbrek fonksiyon bozukluğunun nedenini anlamak için kullanılabilir.
Bu hastalıktan en fazla etkilenenler kimlerdir ve kaçınmak için nelere dikkat edilmelidir?
Böbrek yetmezliği gelişme riski daha yüksek olan gruplar arasında şeker hastalığı olanları, yüksek tansiyonu olanları, 60 yaş üzeri bireyleri, ailesinde böbrek hastalığı olanları, uzun süre ağrı kesici kullananları, obezitesi olanları, sigara bağımlılarını ve kalp-damar hastalığı olanları sayabiliriz. Bu kişilerin düzenli tarama yaptırması çok önemlidir.
Böbrek yetmezliğinden korunmanın en etkili yolu, böbreklere zarar veren durumları kontrol altına almaktır. Kan şekeri ve tansiyonu düzenli takip etmek, fazla tuzdan kaçınmak, yeteri kadar su içerek vücudu susuz bırakmamak, gereksiz ağrı kesici kullanmamak, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı kiloda olmak ve yıllık böbrek fonksiyon testlerini yaptırmak da hastalıktan korunma yollarıdır.
Tedavisi nasıldır?
Tedavi, böbrek hasarının derecesine göre değişir. Erken dönemde tansiyon ve şeker kontrolü, uygun ilaçlar, yaşam tarzı düzenlemeleriyle hastalık yavaşlatılır. Orta dönemde böbreği koruyan bazı şeker ve tansiyon ilaçları kullanılır. İleri aşamada ise hemodiyaliz veya periton diyalizi ve böbrek nakli seçenekleri değerlendirilir. Bütün bu yöntemlerin amacı, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve böbrek fonksiyonunu olabildiğince uzun süre korumaktır.
