Bu çalışmada, kamu ihalelerinde KAMU İHALE KANUNU’NDA İTİRAZEN ŞİKAYET AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ ÜÇ YENİ DEĞİŞİKLİK GETİRİYOR

KAMU İHALE KANUNU’NDA İTİRAZEN ŞİKAYET AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ ÜÇ YENİ DEĞİŞİKLİK GETİRİYOR.

Bu çalışmada, kamu ihalelerinde KAMU İHALE KANUNU’NDA İTİRAZEN ŞİKAYET AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ ÜÇ YENİ DEĞİŞİKLİK GETİRİYOR

Bu konuda belirtilen çalışmada alınan bilgiler doğrultusunda incelenmiştir.

1- İTİRAZEN ŞİKAYET BAŞVURU BEDELLERİNİN İADESİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARI KAPSAMINDA DEĞİŞİYOR. ARTIK TÜM İDDİALARDA HAKLI ÇIKILMASA BİLE BAŞVURU BEDELİ HAKLILIK ORANINA GÖRE İADE ALINABİLECEK!

2- İDDİA SAYISININ AZALTILMASININ YA DA ARTIRILMASININ ENGELLENMESİ VE BUNA BAĞLI OLARAK HAKLILIK ORANININ BELİRLENMESİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK TEREDDÜTLERİN ÖNÜNE GEÇİLMESİ AMACIYLA BAŞVURU DİLEKÇESİNDE BİR İDDİA KAPSAMINDA TEK BİR HUSUSA YER VERİLMESİ HALİNDE HER BİR HUSUSUN KURUM TARAFINDAN AYRI BİRER İDDİA OLARAK DEĞERLENDİRİLECEK!

3- KAMU İHALE KURUMU TARAFINDAN BEDELİ BELLİ BİR MEBLAĞI AŞAN SÖZLEŞMELER İÇİN ONBİNDE BEŞİ ORANINDA TAHSİL EDİLEN TUTAR ARTIK ANAYASA MAHKEMESİ KARARI KAPSAMINDA İADE ALINABİLECEK!

Ayrıntılı açıklamalar için her bir başlığın numaralandırmalı açıklamalarını inceleyebilirsiniz.

1) Bilindiği üzere 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’ncü maddesinin j fıkrasının dördüncü paragrafı gereği, itirazen şikayet başvurusunda ancak ve ancak tüm iddialarda haklı çıkılması durumunda başvuru bedelinin iadesi söz konusuydu. Bu durum artık değişiyor. Haklılık oranı kapsamında kurul kararı ile başvuru bedelinin iadesine karar verilebilecek. Anayasa Mahkemesinin 25/12/2024 tarihli ve E: 2024/85; K: 2024/229 sayılı kararıyla, başvuru sahibinin itirazen şikâyet başvurusunda haklı çıktığı iddialar dikkate alınmaksızın iddiaların tamamında haklı çıkması durumunda başvuru bedelinin iade edilmesini öngören kuralların kişilere aşırı külfet yüklediği, kamu yararı ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi kişi aleyhine bozarak orantısız bir sınırlamaya neden olduğu gerekçesiyle bu paragrafın birinci ve üçüncü cümleleri iptal edilmiş, iptal kararının Resmî Gazetede yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiş ve söz konusu iptal kararı 26/3/2025 tarihli ve 32853 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmıştır.

Bu çerçevede 11.Yargı Paketi’nin 11’inci maddesiyle şu düzenleme getirilmektedir: “İtirazen şikayet başvuru bedelinin, itirazen şikayet başvuru dilekçesinde yer verilen iddialar dikkate alınarak belirlenecek haklılık oranına karşılık gelen kısmının Kurul kararı ile başvuru sahibine iadesine karar verilir. Ancak Kurum tarafından 54’üncü maddenin onbirinci fıkrasının (c) bendi uyarınca başvurunun reddine veya eşit muamele ilkesi yönünden yapılan inceleme sonucunda 54 üncü maddenin onbirinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca ihalenin iptaline veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi halinde başvuru bedeli iade edilmez. Başvuru dilekçesinde aynı iddia kapsamında birden fazla hususa yer verilmesi halinde bu hususlar Kurum tarafından ayrı birer iddia olarak değerlendirilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından bedel iadesi yapılır. Kurumca iade edilen bu bedel için faiz işlemez.”

2) İDDİA SAYISININ AZALTILMASININ YA DA ARTIRILMASININ ENGELLENMESİ VE BUNA BAĞLI OLARAK HAKLILIK ORANININ BELİRLENMESİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK TEREDDÜTLERİN ÖNÜNE GEÇİLMESİ AMACIYLA BAŞVURU DİLEKÇESİNDE BİR İDDİA KAPSAMINDA TEK BİR HUSUSA YER VERİLMESİ HALİNDE HER BİR HUSUSUN KURUM TARAFINDAN AYRI BİRER İDDİA OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇLANMAKTADIR.

Örneğin, Tek bir iddia kapsamında ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif sahibi isteklilerin iş deneyimi ile birlikte bilanço oranları ile ilgili mevzuatta aranan şartları sağlamadığına yönelik bir başvuru yaptınız. Bu durumda iddia sayısı şu olacaktır: Ekonomik açıdan en avantajlı birinci teklif sahibinin iş deneyimine ve bilanço oranlarına yönelik hususlar 2 iddia, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin iş deneyimine ve bilanço oranlarına yönelik hususlar da 2 iddia ile toplamda 4 iddia sayınız olacaktır. Bu çerçevede toplam dört iddia olduğu kabul edilerek 2 iddianız kabul edildiğinde bu 2 iddia sayısı dikkate alınarak başvuru bedeli iadesi söz konusu olacaktır.

Yine bir istekli tarafından sunulan iş deneyim belgesinin benzer işe uygun olmadığı ve asgari iş deneyim tutarını sağlamadığı iddiası ile aşırı düşük teklif açıklamasının birden fazla sebeple (üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifinin mevzuat uygun olmadığı, saatlik asgari ücretin altında işçilik ücreti öngörüldüğü, ticaret borsası fiyatlarının ihale tarihinden önceki son 12 aya ait olmadığı vb.) mevzuata uygun olmadığı iddiasına yönelik bir başvuruda; mevzuata aykırı bulunma sebeplerinin aynı hususlara yönelik (iş deneyim belgesinin ihale dokümanına uygun olmadığı ve aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun sunulmadığı) olması nedeniyle, ileri sürülen bu iddiaların toplamda iki iddia olarak kabul edilmesi ve haklılık oranına karşılık gelen kısmın da bu iddia sayısı dikkate alınarak belirlenmesi amaçlanmaktadır.

MEVZUATA AYKIRI BULUNMA SEBEPLERİNİN AYNI HUSUSA YÖNELİK OLMASI İDDİALARIN TEK BİR İDDİA OLMASINA SEBEBİYET VERECEKTİR.

YANİ, GETİRİLEN DÜZENLEMEYLE BİRLİKTE YAPILAN BAŞVURULARDAKİ İDDİALARIN AYNI SONUCA YÖNELİK OLMASININ KÜMELEME İŞLEMİNE TABİ TUTULUP İDDİA SAYISININ ARTIRILMASININ ÖNÜNE GEÇİLMESİ HEDEFLENMEKTEDİR.

3) KAMU İHALE KURUMU TARAFINDAN BEDELİ BELLİ BİR MEBLAĞI AŞAN SÖZLEŞMELER İÇİN ONBİNDE BEŞİ ORANINDA TAHSİL EDİLEN TUTAR ARTIK ANAYASA MAHKEMESİ KARARI KAPSAMINDA İADE EDİLEBİLECEK!

(j) fikrasının beşinci paragrafında Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin olarak düzenlenecek sözleşmelerden bedeli belli bir meblağı aşanlar için (2025 yılı için 5 miyon 336 bin 645 TL) yükleniciden sözleşme bedelinin on binde beşi oranında tahsil edilen tutarın Kurum tarafından hiçbir durumda iade edilmeyeceği düzenlenmişti. Bu kural ihalenin iptalinde veya sözleşmenin feshinde kendisine kusur atfedilemeyecek kişilere aşırı bir külfet yüklediği, kamu yararı ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi kişi aleyhine bozarak orantısız bir sınırlamaya neden olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinin 22/4/2025 tarihli ve E:2025/29; K: 2025/102 sayılı kararıyla iptal edilmiş, iptal kararının Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiş ve söz konusu iptal kararı 23/6/2025 tarihli ve 32935 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.

Yapılan değişiklikle, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda kamu yararı ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengenin korunması için itirazen şikayet başvurusu üzerine alınan Kurul kararlarına karşı açılan davalar sonucunda sözleşmenin feshedilmesi ile 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10 uncu maddesi uyarınca sözleşmenin feshedilmesi hallerinde, Kanun'un 53 üncü maddesinin (j) fıkrasının (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedelin sözleşme bedelinin tamamlanamayan oranına karşılık gelen kısmının Kurul kararı üzerine yükleniciye iade edilmesi mümkün kılınıyor.

Örneğin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10’uncu maddesi gereğince mücbir sebeple bir sözleşmenin feshi halinde, yükleniciler kendi kusurundan kaynaklanmayan fesih olsa bile Kamu İhale Kurumu’ndan bu onbinde beş oranında Kurum’a yatırdıkları parayı geri alamıyorlardı. Artık bu tutar, yükleniciden kaynaklanmayan fesih durumlarında iade alınabilecek. Diyelim ki 100 milyon TL’lik bir sözleşme yapıldı ve bu sözleşme kapsamında onbinde beş oranında tutar (50.000TL) Kamu İhale Kurumu’na yatırılmıştır. Sözleşme mücbir sebep kapsamında yükleniciden kaynaklanmayan bir durumla feshedildiyse artık bu 50.000 TL’lik tutarın iade edilmesi gerekecek!

Madde, (j) fıkrasının dördüncü paragrafına ilişkin AYM Kararının yürürlüğe gireceği tarih olan 26/12/2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Kaynakça:

Mustafa Serdar Karakuzu

Avukat, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Uzmanı.

Kamu İhale Rehberi

Kamu İhale Kanunu

İsmail Yaman Kamu İhale Uzman